Hướng dẫn quản lý tài chính cá nhân hiệu quả nhất 2023

Quản lý tài chính cá nhân là gì mà được nhiều người quan tâm đến vậy? Liệu bạn đã quản lý tài chính cá nhân đúng cách chưa? Đọc ngay bài viết sau.

Khi nhắc đến tiền bạc, nhiều người thường suy nghĩ ngược: họ đa số tập trung vào việc kiếm tiền thay vì giữ tiền. Tác giả Robert Kiyosaki từng viết trong quyển “Dạy con làm giàu” như sau: “Không quan trọng là bạn có bao nhiêu tiền trong túi mà điều quan trọng là bạn giữ lại được bao nhiêu tiền và làm cho số tiền đó sinh sôi nảy nở nhiều hơn”. Quản lý tài chính cá nhân tốt chính là bước đệm để bạn để bạn kiến tạo thành công tài chính.

Trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ với bạn tất cả những thông tin bạn cần biết về quản lý tài chính, từ định nghĩa đến quy tắc, các công cụ hỗ trợ và cả những sai lầm cần tránh.

Định nghĩa

Quản lý tài chính cá nhân là quá trình lập kế hoạch, theo dõi và kiểm soát chi tiêu, thu nhập và tài sản của một cá nhân hoặc gia đình nhằm đạt được các mục tiêu tài chính. Nó bao gồm:

• Xây dựng và tuân theo một ngân sách chi tiết để kiểm soát chi tiêu.
• Theo dõi thu nhập và chi tiêu thường xuyên để có thể điều chỉnh kế hoạch tài chính nếu cần thiết.
• Tích lũy tiết kiệm thông qua việc đầu tư, bảo hiểm và tín dụng để bảo vệ tài chính trong tương lai.
• Quyết định cách sử dụng hiệu quả các nguồn lợi từ tài sản để tối ưu hóa thu nhập.

Quản lý tốt tài chính cá nhân giúp bạn đạt được các mục tiêu như tự do tài chính, nghỉ hưu sớm hay đơn giản là nâng cao chất lượng cuộc sống.

Vì sao cần quản lý tài chính cá nhân?

Có rất nhiều lý do để bạn quản lý chi tiêu cá nhân. Rất nhiều hoạt động thường nhật trong cuộc sống đòi hỏi phải có tiền, như chi trả hóa đơn, mua sắm các nhu yếu phẩm, giải trí… Nhưng không chỉ dừng lại ở đó, kiểm soát tài chính sẽ giúp bạn:

• Tiết kiệm và đầu tư hiệu quả: Qua việc xây dựng kế hoạch chi tiêu chi tiết, bạn có thể tìm ra các khoản có thể cắt giảm để dành dụm và đầu tư cho tương lai.
• Đạt được các mục tiêu tài chính: Chắc chắn so với việc tiêu xài phung phí thì quản lý chặt chẽ chi tiêu sẽ rút ngắn thời gian hoàn thành các mục tiêu như trả nợ, mua nhà, sinh con…
• Kiểm soát cuộc sống tốt hơn: Nhờ không bị áp lực tài chính mà cuộc sống của bạn sẽ cân bằng hơn về mặt tinh thần, tránh bị căng thẳng do nợ nần.
• Chủ động trong mọi tình huống: Không có gì đảm bảo những việc tương tự như Covid-19 sẽ không xảy ra trong tương lai. Hoặc gần gũi hơn, nếu bạn không may mất việc, phải nhập viện… thì tài chính vững chắc sẽ giảm đi rất nhiều nỗi lo.
• Gia tăng tài sản: Đây chắc chắn là mục tiêu cao nhất của việc quản lý tài chính cá nhân.

Những sai lầm thường gặp

Có một thực tế là chúng ta không được dạy về tiền bạc và chi tiêu hợp lý ở ghế nhà trường. Đa số chúng ta đều vô thức áp dụng lại phương pháp của cha mẹ, người thân hay bạn bè, dù đôi khi chưa chắc chúng đã đúng. Vậy đâu là những sai lầm mà nhiều người hay mắc phải khi quản lý chi tiêu cá nhân?

• Không lập ngân sách và theo dõi chi tiêu.
• Chi tiêu theo cảm tính thay vì tính cấp thiết.
• Sử dụng thẻ tín dụng vượt khả năng thanh toán, vướng vào nợ xấu.
• Chi tiêu hết thu nhập mỗi tháng mà không tiết kiệm.
• Không có kế hoạch đầu tư để tăng giá trị tài sản.
• Không có kế hoạch tài chính dài hạn cho tương lai.
• Chi tiêu quá nhiều cho các khoản vay, suy giảm khả năng tiết kiệm và đầu tư.
• Chi tiêu vượt ngân sách.
• Không điều chỉnh ngân sách theo thời gian.
• Bỏ qua việc lập kế hoạch dự phòng.

Theo tôi, nhận biết sai lầm chính là bước đầu tiên, sau đó mới đến sửa sai. Bạn không cần phải ép buộc mình thay đổi ngay lập tức mà có thể thực hiện dần dần vì đa số chúng đề đã thành thói quen. Chúng ta luôn cần thời gian để thay đổi một thói quen xấu.

2 quy tắc quản lý chi tiêu cá nhân phổ biến

Nếu gặp khó khăn trong việc theo dõi và kiểm soát chi tiêu thì bạn nên tham khảo những phương pháp quản lý tài chính được nhiều người dùng. Phân chia thu nhập thành các khoản cụ thể, gắn liền với những con số sẽ dễ để bạn kiểm soát hơn.

Quy tắc 50/30/20

Quy tắc 50/30/20 được phát triển bởi Elizabeth Warren và Amelia Warren Tyagi. Theo đó, quy tắc này phân chia thu nhập sau thuế của bạn thành 3 loại chi tiêu:

• 50% cho nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống hằng ngày. Đây có thể là tiền thuê nhà, hóa đơn tiện ích, thực phẩm, giao thông, sức khỏe và giáo dục.
• 30% cho mong muốn, tức những thứ bạn muốn nhưng không cần thiết như một kỳ nghỉ, bữa tối tại nhà hàng hoặc một sản phẩm công nghệ mới.
• 20% để tiết kiệm và trả nợ. Phần còn lại trong thu nhập sau thuế của bạn được dành cho việc tiết kiệm và trả nợ. Nó có thể bao gồm việc đóng góp vào quỹ hưu trí, tiết kiệm cho mục tiêu lớn như mua nhà hay trả nợ ngân hàng.

Không chỉ giúp kiểm soát tài chính cá nhân, quy tắc 50/30/20 còn nâng cao nhận thức của bạn về tiền. Tuy nhiên, tôi cũng phải lưu ý là mỗi người có hoàn cảnh tài chính riêng biệt và quy tắc này có thể được điều chỉnh cho phù hợp với từng trường hợp.

Quy tắc 6 chiếc lọ

Quy tắc 6 chiếc lọ mà T. Harv Eker đưa ra là một chiến lược quản lý tài chính dựa trên việc phân chia thu nhập vào sáu “lọ” (hay danh mục) khác nhau, mỗi lọ đại diện cho một mục tiêu tài chính khác nhau.

• Lọ nhu cầu thiết yếu (55%): Lọ này được dùng cho các khoản chi tiêu cần thiết.
• Lọ tự do tài chính (10%): Lọ này được dùng cho việc đầu tư và tạo ra thu nhập thụ động. Nó có thể bao gồm cổ phiếu, bất động sản, tiền mã hóa hoặc bất kỳ loại hình đầu tư nào khác bạn chọn.
• Lọ tiết kiệm dài hạn (10%): Dùng cho các mục tiêu tiết kiệm lâu dài, như mua nhà hoặc mua xe hơi.
• Lọ giáo dục (10%): Đây là lọ dành riêng cho chi phí giáo dục, như học phí, sách, các khóa học hoặc hội thảo để phát triển kỹ năng của bạn.
• Lọ giải trí (10%): Dùng cho các hoạt động giải trí như du lịch, xem phim hoặc mua sắm.
• Lọ từ thiện (5%): Lọ cuối cùng được dùng cho việc từ thiện hoặc giúp đỡ người khác.

Quy tắc 6 chiếc lọ là một công cụ hữu ích để quản lý tài chính cá nhân và đạt được mục tiêu tài chính của bạn. 

Công cụ hỗ trợ quản lý tài chính cá nhân

Để nâng cao hiệu quả của việc quản lý tài chính thì bạn có thể sử dụng một số công cụ hỗ trợ. Tùy vào nhu cầu cá nhân và tính phù hợp của công cụ mà bạn có thể chọn một hoặc kết hợp nhiều hình thức dưới đây. 

Sổ Kakeibo

Kakeibo có nghĩa là sổ tay tài chính, được nữ nhà báo người Nhật Hani Motoko tạo ra vào năm 1904. Đây là phương pháp quản lý chi tiêu phổ biến ở Nhật Bản và vẫn được áp dụng cho đến ngày nay. Bạn chỉ cần một quyển sổ để ghi chép hoặc cũng có thể tải miễn phí mẫu sổ tay Kakeibo ở nhiều nguồn trên internet. Việc ghi chép vào sổ giúp bạn nghiền ngẫm và đánh giá tổng quan nhất thói quen chi tiêu của mình.

Trước khi áp dụng phương pháp này, bạn cần suy nghĩ và trả lời 4 câu hỏi sau:

• Bạn có bao nhiêu tiền?
• Bạn dự định tiết kiệm bao nhiêu tiền?
• Bạn dự định chi tiêu bao nhiêu?
• Bạn có thể cải thiện ở điểm nào?

Sau khi có câu trả lời, bạn có thể bắt đầu ghi chép vào sổ theo các bước dưới đây:

• Bước 1: Liệt kê mọi khoản thu nhập (lương, thưởng…), sau đó trừ đi các chi phí bắt buộc như ăn ở, điện nước, internet… Con số bạn có sau khi thực hiện phép tính là đáp án cho câu hỏi đầu tiên: bạn có bao nhiêu tiên. 
• Bước 2: Trích ra một phần để tiết kiệm và cố gắng không dùng đến. Bạn có thể trích một con số cụ thể, như 3 triệu hoặc 10% của số tiền ở bước 1.
• Bước 3: Phân chia số tiền bạn có thành 4 nhóm: sinh hoạt, mua sắm, giải trí, chi phí phát sinh. Bạn nên cố gắng liệt kê càng chi tiết càng tốt.
• Bước 4: Lập kế hoạch tài chính dài hạn cho các kế hoạch tương lai như du lịch, mua xe, mua nhà… Hãy đưa ra con số cụ thể cho mỗi kế hoạch để dễ kiểm soát hơn.
• Bước 5: Xây dựng cam kết tài chính hằng tháng thông qua việc cắt bớt những khoản chi không cần thiết như ăn nhà hàng, uống trà sữa…
• Bước 6: Cuối mỗi tháng, đánh giá lại chi tiêu và khoản tiết kiệm được để rút kinh nghiệm, điều chỉnh kế hoạch cho tháng sau.

Kakeibo là phương pháp quản lý tài chính cá nhân dễ áp dụng, thích hợp với nhiều đối tượng: người tiêu xài thiếu kiểm soát, người chưa có mục tiêu cá nhân, người kỷ luật cao…

Excel

Sử dụng Excel để quản lý cho tiêu về cơ bản cũng khá giống với sổ tay Kakeibo, chỉ khác là các thao tác đều được thực hiện trên máy tính. Bạn chỉ cần áp dụng vài công thức cơ bản, kết hợp cùng tính năng vẽ biểu đồ là đã có thể kiểm soát được thu chi.

Ví dụ:

• Tạo các sheet khác nhau cho thu nhập và chi tiêu. Trong sheet thu nhập, kê khai tất cả nguồn thu nhập. Trong sheet chi tiêu, phân loại chi tiêu theo danh mục như ăn uống, nhà ở, đi lại, giải trí, giáo dục…
• Sử dụng công thức tính tổng SUM để tính tổng thu nhập và chi tiêu. Bạn cũng có thể dùng hàm SUMIF để tính tổng từng danh mục chi tiêu.
• Vẽ biểu đồ (nếu cần) và so sánh, điều chỉnh.

Các ứng dụng tài chính

Các ứng dụng quản lý tài chính sẽ giúp cho việc kiểm soát chi tiêu của bạn trong thời đại 4.0 dễ dàng hơn nhiều. Một số lợi ích khi dùng các ứng dụng này là tiện lợi, nhanh chóng, bảo mật tốt, tối ưu hóa ngân sách, có nhiều công cụ tài chính, tiết kiệm thời gian.

Tôi biết hiện nay có rất nhiều ứng dụng phục vụ đa dạng nhu cầu, do vậy tôi sẽ liệt kê một vài cái tên để bạn tham khảo theo nhu cầu:

• Ứng dụng ngân hàng: Đa số các ngân hàng đều đã “số hóa” và cung cấp ứng dụng cho khách hàng. Nhờ đó, bạn dễ dàng thực hiện các giao dịch mà không cần ra tận nơi. Bên cạnh việc nhận lương, ứng dụng ngân hàng còn mang đến nhiều lựa chọn như mở tiết kiệm online, đầu tư, thanh toán hóa đơn, đặt vé xe hoặc máy bay… Nhìn chung, chỉ với một ứng dụng, bạn vừa quản lý tài chính cá nhân, vừa đáp ứng nhiều nhu cầu khác.
• Money Lover: Đây là một ứng dụng quản lý tài chính cá nhân phổ biến tại Việt Nam. Ứng dụng này giúp người dùng theo dõi chi tiêu, lập kế hoạch ngân sách và quản lý tài chính cá nhân hiệu quả.
• Ví MoMo: Có thể nói MoMo là ví điện tử được nhiều người dùng nhất tại Việt Nam. không những hỗ trợ chuyển tiền, thanh toán nhanh chóng, ví còn cho phép người dùng theo dõi các khoản chi tiêu, đầu tư, tiết kiệm, đặt khách sạn, sưu tập mã giảm giá hay thậm chí là chơi game nhận phần thưởng. Bên cạnh chuyển khoản ngân hàng thì MoMo cũng dần trở thành hình thức thanh toán thông dụng.

• Infina: Không chuyên sâu về quản lý tài chính cá nhân, Infina giúp người dùng tích lũy và đầu tư sinh lời. Một số sản phẩm đáng chú ý gồm tích lũy với lợi nhuận 9%/năm khi gửi 12 tháng, đầu tư chứng khoán chỉ từ 10.000 đồng, mua chứng chỉ quỹ chỉ từ 100.000 đồng.
• Finhay: Cũng như Infina, Finhay là ứng dụng với thế mạnh về đầu tư tài chính. Bạn hoàn toàn có thể yên tâm về độ uy tín của Finhay bởi ngân hàng giám sát dòng tiền và đơn vị kiểm toán đều là những cái tên lớn như BIDV và Ernst & Young. Finhay mang đến những lựa chọn đầu tư khác nhau dựa trên mức độ rủi ro, rất thích hợp cho nhà đầu tư mới. 

Quản lý tài chính cá nhân và tự do tài chính

Đọc đến đây, liệu bạn có thắc mắc vì sao tôi lại nhắc đến tự do tài chính không? Khi nói đến tiền bạc và tài chính thì gần như tự do tài chính là mục tiêu cao nhất và cũng được nhiều người hướng đến nhất. Và quản lý tốt tài chính cá nhân chính là nhân tố cần thiết để từng bước thực hiện mục tiêu này.

Định nghĩa

Tự do tài chính là trạng thái mà bạn có đủ thu nhập thụ động để chi trả cho cuộc sống hằng ngày mà không cần phải làm việc nữa. Điểm mấu chốt của tự do tài chính không chỉ nằm ở việc sở hữu một số tiền lớn, mà còn là việc kiểm soát và quản lý tài chính cá nhân một cách hiệu quả.

Khi bạn đạt được tự do tài chính, bạn không còn phải lo lắng về việc chi tiêu mỗi ngày mà có thể tập trung vào những điều mình yêu thích hoặc đam mê. Tóm lại, nó mang lại cho bạn quyền lựa chọn và sự an tâm trong cuộc sống.

Làm thế nào để tự do tài chính?

Bạn có thể tham khảo tuân một số bước sau:

• Xác định mục tiêu: Bao gồm số tiền bạn cần để duy trì lối sống mong muốn và thời gian bạn muốn đạt được mục tiêu này.
• Lên kế hoạch tiết kiệm và đầu tư: Bạn cần tạo ra một kế hoạch tiết kiệm và đầu tư hiệu quả. Kế hoạch này có thể bao gồm việc tăng thu nhập, giảm chi tiêu và đầu tư một cách thông minh để tối đa hóa lợi nhuận. Đọc thêm bài viết chuyên sâu: Toàn tập về đầu tư tài chính. 
• Kiếm thu nhập thụ động: Mục tiêu là tạo ra các nguồn thu nhập thụ động, như thu nhập từ việc cho thuê bất động sản, lợi tức từ cổ phiếu hoặc thu nhập từ kinh doanh trực tuyến.
• Quản lý tài chính cá nhân: Bạn cần biết tài chính cá nhân là gì và cách làm chủ các kỹ năng như quản lý ngân sách, quản lý nợ, lập kế hoạch hưu trí…
• Nâng cao kiến thức tài chính: Hiểu rõ về các công cụ tài chính và cách chúng hoạt động sẽ giúp bạn đưa ra quyết định tài chính thông minh và tiến gần hơn đến mục tiêu tự do tài chính.

Kết thúc bài viết, tôi hy vọng bạn đã hiểu rõ về quản lý tài chính cá nhân và những phạm trù liên quan. Có rất nhiều nguyên tắc để quản lý chi tiêu nhưng tôi cho rằng, điều quan trọng nhất là trang bị tư duy đúng đắn về tiền bạc, hiểu rõ mục đích của từng khoản chi và điều chỉnh theo từng tình huống tài chính cụ thể. Chúc bạn nhanh chóng làm chủ số tiền mình kiếm được và tận hưởng trọn vẹn cuộc sống.

Trần Đăng Khoa

• Tự do tài chính là gì mà ai cũng muốn đạt được?
• Hướng dẫn quản lý tài chính cá nhân cho người đi làm
• Đầu tư gì giữa suy thoái kinh tế?