DeFi là gì? Tiềm năng và cơ hội đầu tư trong DeFi

DeFi là gì là một câu hỏi được nhắc đến rất nhiều trong thời gian gần đây trên thị trường Cryptocurrency. Hơn nữa, DeFi còn nhận được sự quan tâm của cả những người không tham gia vào thị trường này. Và trong bài viết này, tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ ràng hơn vì sao DeFi lại được chú ý đến như vậy.

Có nhiều xu hướng đã nổi lên và cũng vụt tắt nhanh chóng trong thị trường tiền mã hóa. Tuy nhiên, DeFi là một trường hợp trái ngược hoàn toàn. Với tiềm năng to lớn và sự phát triển mạnh mẽ của nhiều dự án trong thời gian qua, không ít người tin rằng DeFi sẽ trở thành một xu hướng mới, thậm chí có thể gây ảnh hưởng đến các tổ chức tài chính truyền thống. Đừng đứng ngoài cuộc, hãy đọc ngay bài viết sau để biết DeFi là gì và lý do tại sao nó lại gây “bão”.

DeFi là gì?

DeFi (Decentralized Finance) hay Tài chính Phi tập trung (cách gọi khác là “Tài chính mở”) là một hệ sinh thái gồm các ứng dụng tài chính được xây dựng trên công nghệ blockchain. Đây là xu hướng tạo ra hệ sinh thái tài chính mã nguồn mở nhờ tận dụng tính minh bạch và phi tập trung của blockchain. Người dùng có thể truy cập từ bất cứ đâu, bất cứ lúc nào mà không chịu sự chi phối của cá nhân hay tổ chức nào. Họ toàn quyền kiểm soát tài sản của mình và tương tác với hệ sinh thái này thông qua các ứng dụng ngang hàng (P2P) cùng ứng dụng phi tập trung (Dapps).

DeFi cũng có các hoạt động tương tự như CeFi: gửi tiết kiệm, cho vay, thanh toán hóa đơn… Tuy nhiên, thay vì phải thông qua một bên thứ ba thì các hoạt động này diễn ra trên smart contract (hợp đồng thông minh) của blockchain. Giao dịch được thực hiện an toàn và các thay đổi trạng thái hợp pháp vẫn tồn tại trên một blockchain công khai. Ethereum hiện là nền tảng có nhiều ứng dụng DeFi hoạt động nhất.

Phân biệt với CeFi

Ở trên, tôi đã nhắc tới CeFi, vậy CeFi là gì? CeFi (Centralized Finance) là tài chính tập trung, với các thành phần gồm tổ chức (chính phủ, các ngân hàng), thị trường (các sàn giao dịch) và công cụ tài chính (các sản phẩm phái sinh, khoản vay, cổ phiếu) đều được quản lý tập trung. CeFi luôn đi kèm với ủy thác, nghĩa là tài sản, sản phẩm, dịch vụ sẽ được ủy thác cho tổ chức nào đó.

Ưu điểm của CeFi:

• Quen thuộc và dễ tiếp cận.
• Được luật pháp bảo vệ.

Nhược điểm:

• Phải thông qua trung gian.
• Chi phí cao.
• Còn tồn đọng vấn đề về tính minh bạch.

So sánh DeFi và CeFi

Sự khác biệt lớn nhất giữa DeFi và CeFi là tính ủy thác. Tài chính truyền thống luôn tồn tại trung gian có quyền lực tập trung. Trong khi đó, tài chính phi tập trung sử dụng blockchain để loại bỏ các trung gian này.

Trong DeFi:

• Tiền mã hóa thay thế cho tài sản.
• Các tổ chức như nhà nước hay ngân hàng được thay bằng blockchain.
• Tiếp cận được bất cứ lúc nào miễn là có internet.

DeFi đang phát triển rất nhanh và cung cấp đủ các dịch vụ mà CeFi có, thậm chí còn sở hữu nhiều dịch vụ mới. Tuy vậy, rất khó để khẳng định DeFi sẽ thay thế hoàn toàn CeFi.

Mục đích ra đời của tài chính phi tập trung

DeFi không do một người hay nhóm cụ thể nào phát minh. Các ứng dụng của DeFi được tạo trên nền tảng blockchain của Ethereum ‒ vốn do Vitalik Buterin sáng lập. Ứng dụng DeFi lớn nhất và đầu tiên trên thế giới có tên MakerDAO, được thành lập bởi Rune Christensen.

Với tài chính truyền thống, bạn trao quyền cho người khác giữ tiền của mình để kiếm lợi nhuận (ví dụ như gửi tiết kiệm ngân hàng). Nhưng dù ngân hàng hay bất kỳ tổ chức nào giữ tài sản an toàn ra sao thì bạn cũng không thể kiểm soát chúng hoàn toàn. Từ đó, DeFi đã ra đời nhằm tạo một thị trường tài chính mở cho tất cả mọi người, giúp họ kiểm soát tài sản của mình.

Nếu nói rộng hơn thì DeFi là một nỗ lực đầy tham vọng nhằm phân cấp các trường hợp sử dụng tài chính truyền thống cốt lõi như giao dịch, cho vay, đầu tư… thông qua việc sử dụng công nghệ blockchain.

Bản chất của DeFi

Là một ứng dụng thiết thực của blockchain nên DeFi cũng đã tận dụng được những ưu điểm của công nghệ này.

• Phi tập trung: không tồn tại bất kỳ cơ quan hay tổ chức nào.
• Không cần sự cho phép: tất cả mọi người dùng đều bình đẳng và không cần phải đăng ký các thủ tục phức tạp.
• Đảm bảo an toàn mà không cần sự tin tưởng.
• Tính minh bạch: mọi hoạt động đều được ghi nhận và công khai cho tất cả mọi người trên cơ sở bình đẳng.
• Chi phí thấp: do không có sự xuất hiện của bên thứ ba nên mọi chi phí trung gian đều được cắt giảm.
• Không cần ủy thác: bạn không cần ủy thác bất kỳ tài sản nào cho bên thứ ba. Smart contract sẽ đảm nhận vai trò này.

Các thành phần của tài chính phi tập trung

Decentralized Stablecoins

Stablecoin là cryptocurrency được thiết kế nhằm giảm thiểu tối đa sự ảnh hưởng của biến động giá bằng cách cố định vào một tài sản ổn định hơn như tiền pháp định, hàng hóa (vàng bạc) hoặc một đồng tiền mã hóa khác. Các stablecoin được phát hành theo hình thức phi tập trung, chuyển giao giá trị ngang hàng và người dùng không phải chịu biến động cao như những cryptocurrency khác.

Decentralized Lending và Borrowing

Hai chủ thể chính trong nền tảng vay và cho vay phi tập trung này là lenders và borrowers. Trong đó, lenders cho vay tiền hoặc tài sản với lãi suất nhất định. Sau một thời gian, borrowers sẽ trả lại vốn gốc và lãi như thỏa thuận.

Decentralized Insurance

Đây là bảo hiểm phi tập trung cho người dùng các ứng dụng DeFi. Vì muốn đạt sự phân quyền và phi tập trung nên DeFi có đến 3 bên, không chỉ gồm người mua và đại lý như bảo hiểm truyền thống. Họ phối hợp và cùng phân chia rủi ro trong hệ thống bảo hiểm phi tập trung.

• Người mua: họ mua bảo hiểm để bảo vệ chính mình khỏi những rủi ro khi tham gia thị trường Crypto và các sản phẩm liên quan tới DeFi. Khi có rủi ro, họ sẽ được đền bù theo hợp đồng trong smart contract.
• Người đánh giá rủi ro: vì tin tưởng vào hệ thống nên họ sẽ bỏ tiền ra để bảo hiểm cho người khác. Khi ai đó mua bảo hiểm thì số tiền này sẽ được chia cho người đánh giá rủi ro.
• Người đánh giá yêu cầu bồi thường.

Decentralized Exchanges (DEX)

Khái niệm này chỉ các sàn giao dịch tiền mã hóa phi tập trung được xây dựng và hoạt động trên nền tảng blockchain. Việc mua bán diễn ra liên tục mà không cần thông qua tổ chức trung gian nào.

Liquidity Mining

Khai thác thanh khoản, cho phép người dùng kiếm lợi nhuận bằng cách gửi tiền vào một nền tảng để nhận phần thưởng (thường là các đồng governance token).

Yield Farming

Yield Farming nghĩa là canh tác năng suất, chỉ việc người dùng tạo ra nhiều lợi nhuận nhất có thể từ tài sản đã đầu tư bằng cách cung cấp thanh khoản cho các giao thức DeFi.

Decentralized Oracles

Nhờ hệ thống cung cấp dữ liệu theo thời gian thực Oracle mà blockchain và smart contract có thể tương tác với dữ liệu bên ngoài. Oracle giống một nguồn dữ liệu được gửi đến các smart contract để truy cập dữ liệu nằm ngoài blockchain.

Decentralized Derivatives

Đây là hình thức giao dịch phái sinh phi tập trung dựa trên giá trị của các đồng crypto. Tức là bạn không trực tiếp sở hữu và mua các đồng crypto mà chỉ giao dịch dựa trên giá trị của chúng.

Thách thức của tài chính phi tập trung

Dù có nhiều tiềm năng nhưng DeFi vẫn còn tồn tại không ít thách thức mà bạn nên biết rõ trước khi đầu tư.

• Hiệu suất chưa cao: hệ thống blockchain vốn chậm hơn mạng tập trung và điều này cũng ảnh hưởng đến những ứng dụng được tạo ra trên blockchain.
• Rủi ro từ lỗi người dùng: vì không có bên trung gian nên các rủi ro được chuyển thành lỗi do người dùng. Việc tạo ra các sản phẩm giảm thiểu rủi ro do lỗi người dùng là thách thức lớn vì tính bất biến của blockchain.
• Trải nghiệm người dùng chưa thật sự tốt: người dùng vẫn phải thực hiện nhiều thao tác phức tạp khi sử dụng các ứng dụng DeFi. Muốn trở thành yếu tố cốt lõi của tài chính toàn cầu, chúng bắt buộc phải mang lại lợi ích hữu hình rõ rệt cho người dùng.
• Hệ sinh thái khá phức tạp: việc sở hữu quá nhiều ứng dụng cũng gây ra phiền toái vì người dùng phải có khả năng tìm ra những lựa chọn tốt và phù hợp nhất.
• Chi phí giao dịch đắt đỏ: tính đến tháng 07/2021, giá trị vốn hóa của DeFi đã đạt ngưỡng hơn 50 tỷ đô la. Sự phát triển nhanh chóng này kéo theo chi phí tham gia đắt đỏ và không thích hợp cho những giao dịch nhỏ. Phí này khác với đặc điểm chi phí thấp nhờ cắt bỏ bên trung gian.
• Tính thanh khoản còn thấp: thanh khoản là yếu tố then chốt để định giá trong tài chính. Dù vậy, tính thanh khoản của tài chính phi tập trung còn thấp nên hầu hết các giao thức chưa thể cạnh tranh với đối thủ trong CeFi.

Tiềm năng và cơ hội đầu tư trong DeFi

Không thể phủ nhận sự phát triển nhanh chóng của tài chính phi tập trung. Hệ sinh thái của DeFi đã tăng gấp 15 lần trong vòng 2 năm qua. Giao dịch trên các sàn phi tập trung đã đạt khối lượng hơn 100 tỷ đô la.

Không thể bỏ qua số liệu TVL (Total Value Locked), tức tổng lượng tài sản được khóa trong các ứng dụng DeFi. Con số này càng lớn chứng tỏ mức độ hấp dẫn của tài chính phi tập trung với người dùng. Chỉ trong hơn nửa năm từ tháng 11/2020 đến tháng 07/2021, TVL của DeFi đã tăng trưởng gấp 8 lần.

Có thể cho rằng DeFi sẽ là tương lai của tài chính thế giới. Khi không còn hài lòng với sự tập quyền của hệ thống tài chính truyền thống thì tài chính mở chính là lựa chọn hoàn hảo. DeFi thật sự rất có tiềm năng và chắc chắn sẽ còn lớn mạnh hơn trong tương lai nếu khắc phục được những nhược điểm.

Dù vậy, thị trường tài chính phi tập trung vẫn còn tồn tại nhiều rủi ro. Các dự án lừa đảo cũng xuất hiện không ít nhằm lợi dụng làn sóng thị trường để kiếm lời. Các ứng dụng DeFi cũng bị hacker dòm ngó. Gần đây, hacker đã tấn công giao thức bZx 2 lần liên tiếp, lấy đi gần 1 triệu đô la. Có thể thấy, công nghệ đứng sau ứng dụng tài chính phi tập trung vẫn còn lỗ hổng.

DeFi có thể tạo nên một hệ thống tài chính cởi mở và thân thiện hơn với tất cả mọi người. Dù là một ý tưởng hấp dẫn nhưng tính phân quyền của DeFi vẫn mang đến những bất cập. Tài chính phi tập trung vẫn còn một chặng đường dài để cải tiến và phát triển, do vậy bạn cần liên tục cập nhật thông tin, kiến thức trước khi đầu tư, đừng chỉ dừng lại sau khi đã được giải đáp DeFi là gì.

Trần Đăng Khoa

• DeFi so với CeFi: So sánh tài chính phi tập trung với tài chính tập trung – Cointelegraph
  https://cointelegraph.com/defi-101/defi-vs-cefi-comparing-decentralized-to-centralized-finance
  

• NFT là gì? Tổng hợp 8 điều thú vị về NFT mà bạn nên biết
• Tiềm năng và cơ hội đầu tư trong thị trường GameFi
• Social Token là gì? “Big trend” mới trong thị trường Crypto