Thế giới stablecoin muôn màu muôn vẻ có một cái tên khá đặc biệt là DAI. Vậy DAI là gì và nó khác với USDT hay USDC ra sao?
Một trong những vai trò quan trọng nhất của các stablecoin là làm điểm neo giá trị, giảm thiểu rủi ro. Nhưng ngay cả những stablecoin tập trung kỳ cựu như USDC và USDT cũng gặp phải không ít sóng gió và trải qua vô vàn FUD. Để đảm bảo an toàn cho tài sản của mình, chúng ta cũng nên cân nhắc phân bổ tiền sang một loại stablecoin phi tập trung khác, như DAI chẳng hạn. DAI là gì, hãy khám phá ngay trong bài viết sau của tôi.
DAI là gì?
DAI là một stablecoin phi tập trung do MakerDAO tạo ra. MakerDAO là một nền tảng tài chính phi tập trung xây dựng trên Ethereum, cho phép người dùng tạo và quản lý stablecoin gắn liền với các tài sản. Nền tảng sử dụng hệ thống thông minh duy trì giá trị stablecoin và đảm bảo luôn giao dịch ổn định. Người dùng cũng có thể tham gia quản lý MakerDAO thông qua việc sở hữu token MKR.
DAI được phát hành lần đầu tiên vào ngày 18/12/2017. Trong năm đầu tiên hoạt động, giá của DAI đã được giữ gần như một đô la Mỹ, mặc dù giá của Ether, loại tài sản thế chấp duy nhất có sẵn vào thời điểm đó, đã giảm hơn 80% trong cùng khoảng thời gian.
Giá của stablecoin DAI luôn được giữ ổn định và neo vào mức 1 USD thông qua cơ chế điều tiết cung cầu mà MakerDAO thiết lập.
DAI được hỗ trợ bởi các tài sản mã hóa và các tài sản này có thể được kiểm chứng công khai trên Blockchain Ethereum. DAI sẽ được tạo ra khi người dùng gửi tài sản thế chấp vào “Maker Vault” bên trong giao thức Maker.
Maker Vault là nơi người dùng đặt tài sản thế chấp của họ vào để vay DAI. Một Vault là một vị thế nợ. Tài sản thế chấp ở đây có thể là bất kỳ loại Crypto nào mà chủ sở hữu MKR đã bỏ phiếu chấp thuận. Maker Vault cũng đảm nhiệm việc đốt (burn) DAI sau khi người dùng trả lại tiền.
So sánh DAI và các stablecoin hàng đầu khác
Sau khi bạn đã hiểu DAI là gì, tôi muốn so sánh rõ ràng hơn sự khác biệt của nó với các stablecoin khác, mà cụ thể là USDT và USDC.
| DAI | USDT và USDC | |
| Tính chất | Là stablecoin phi tập trung. DAI hoàn toàn độc lập, không phụ thuộc vào bất kỳ tổ chức trung ương nào. | Là stablecoin tập trung. USDT và USDC do công ty Tether và Circle quản lý và phát hành, vì vậy còn tính tập trung cao hơn. |
| Cơ chế điều chỉnh giá | Sử dụng cơ chế thế chấp tài sản trên Blockchain Ethereum để đảm bảo giá trị 1:1 so với USD. | Giá trị của USDT và USDC được đảm bảo bởi khoản dự trữ tương đương USD nắm giữ bởi công ty phát hành (Tether, Circle). |
| Tài sản đảm bảo | Cho phép sử dụng nhiều loại tài sản như ETH, BAT, STETH… | Thường dùng dự trữ tài sản duy nhất như USD do công ty quản lý. |
| Thanh khoản | Stablecoin DAI thanh khoản tốt hơn trên nhiều sàn phi tập trung. | Chủ yếu giao dịch trên các sàn tập trung lớn như Binance, Huobi, Coinbase… |
| Tính minh bạch | Mọi giao dịch đều được ghi chép công khai trên Blockchain Ethereum, tính minh bạch cao hơn. | Cơ chế hoạt động dựa trên quỹ dự trữ tài chính của công ty phát hành, ít minh bạch hơn. |
Bạn có thể đọc chi tiết bài phân tích 2 stablecoin hàng đầu thị trường Crypto hiện nay:
Cách thức DAI được tạo ra
Giao thức đề ra một giải pháp là sử dụng CDP (Collateralized Debt Position Smart Contracts) hay còn gọi là hợp đồng thông minh Maker. CDP sẽ nắm giữ và đảm bảo tài sản của người gửi, cung cấp lượng DAI tương ứng với tài sản thế chấp. Số DAI này có thể coi như khoản vay từ MakerDAO. Chính vì vậy, khi người dùng trả hết số DAI đã vay cho hệ thống, CDP cũng sẽ hoàn lại toàn bộ tài sản. Trong thời gian trước khi người dùng trả lại số DAI đã mượn, CDP sẽ khóa tài sản của họ lại.
Hệ thống CDP luôn định giá để giá trị DAI cho vay thấp hơn tài sản người gửi, nhằm đảm bảo thanh khoản cho toàn hệ thống.
Các cơ chế chính trong quá trình tạo ra stablecoin DAI
Cơ chế mint (đúc) và redeem (quy đổi) DAI
Đây là tính năng cơ bản nhất và được sử dụng nhiều nhất trong MakerDAO. Số lượng DAI phát hành phụ thuộc vào chất lượng tài sản thế chấp. Ví dụ: 160 ETH tối đa chỉ được mint 100 DAI nhưng 160 USDC có thể mint tới 148 DAI.
Cơ chế mint
Người dùng sẽ đưa tài sản thế chấp vào Vault cá nhân trên MakerDAO. Dựa trên chất lượng của tài sản thế chấp, người vay sẽ được vay một số lượng DAI nhất định. Người dùng có thể dùng số DAI này để phục vụ cho mục đích của riêng họ.
Cơ chế redeem
Khi người dùng muốn trả nợ và lấy lại tài sản thế chấp, họ sẽ trả lại số DAI đã vay cộng với một phần lãi suất bằng DAI. Số DAI trả lại sẽ bị đốt (burn).
Cơ chế thanh lý tài sản
Để đảm bảo DAI giữ giá 1 USD, khi giá trị tài sản thế chấp trong Vault giảm xuống dưới một tỷ lệ nhất định (ví dụ 150% giá trị nợ), tài sản sẽ bị thanh lý để hoàn trả nợ. Giao thức sẽ so sánh “hệ số thanh lý” do MKR investor (người đang nắm giữ và đầu tư vào đồng token MKR) xác định dựa trên rủi ro với tỷ lệ tài sản/nợ hiện tại của Vault để quyết định thanh lý.
Cơ chế đấu giá của Maker Vault
Để đảm bảo DAI giữ giá 1 USD khi tài sản trong Vault giảm dưới ngưỡng thanh lý, giao thức sẽ lấy tài sản thế chấp của Vault thanh lý trả nợ, sau đó tổ chức đấu giá tài sản thế chấp nội bộ. Người thắng sẽ trả DAI cho MakerDAO và nhận tài sản.
DAI thu được dùng trả nợ cho chủ Vault và phần còn lại sẽ bị đốt. Nếu DAI thu không đủ trả nợ và phí phạt thanh lý, nợ sẽ trở thành nợ của giao thức. Giao thức dùng tiền “Buffer Maker” (quỹ dự phòng của MakerDAO) hoặc đấu giá nợ bằng MKR để thanh toán.
Cơ chế ổn định giá DAI là gì?
DAI sử dụng lý thuyết trò chơi và cân bằng cẩn thận các cơ chế khuyến khích kinh tế để liên tục duy trì giá trị 1 USD. MakerDAO có thể thay đổi phí cho vay DAI (Stability Fees) và lợi suất DAI (DAI Saving Rate − DSR) thông qua bỏ phiếu.
Khi DAI dưới 1 USD:
- Tăng phí cho vay DAI để vay vốn trở nên đắt hơn, khuyến khích trả nợ và đốt DAI.
- Tăng DAI Saving Rate để tăng nhu cầu đầu tư vào DAI.
Khi DAI trên 1 USD:
- Giảm phí cho vay DAI để vay DAI dễ hơn, tạo ra nguồn cung DAI mới.
- Giảm DAI Saving Rate để giảm nhu cầu DAI, đưa giá trị về mức 1 USD.
Bối cảnh hiện tại của DAI là gì?
Theo số liệu từ Coinmarketcap, tính đến 24/08/2023, DAI đang là stablecoin lớn thứ 3 với vốn hóa là hơn 5 tỷ USD, xếp sau USDT và USDC. Tuy nhiên, thị phần của DAI hiện chỉ ở mức 3%.
Có thể thấy, stablecoin đã trải qua một quãng thời gian không mấy dễ dàng. Mọi chuyện bắt đầu với sự sụp đổ của TerraUSD (UST) vào tháng 05/2022. Kể từ đó, một loạt sự kiện bất lợi ảnh hưởng đến stablecoin đã diễn ra. Cụ thể:
- USDC depeg (mất mốc 1 USD) nặng vì ảnh hưởng từ vụ Silicon Valley Bank vào tháng 3 năm nay.
- USDT đã trải qua vài lần “sóng gió” trong năm 2023. Vào tháng 6, đồng stablecoin lớn nhất thị trường Crypto bị depeg về 0,9959 USD. Gần đây nhất, USDT đã giật về 0,9976 USD khi một lượng lớn stablecoin bị bán tháo trên Curve và Uniswap.
- Cũng trong tháng 06/2023, BUSD đã bị SEC dán nhãn chứng khoán, dẫn đến việc Binance giảm hỗ trợ cho tài sản này và thay vào đó “lăng xê” True USD (TUSD). Tuy nhiên, TUSD cũng đang phải đối mặt với áp lực liên quan đến tính minh bạch.
Những sự kiện trên xảy ra khiến mọi người kỳ vọng vào DAI – đồng stablecoin phi tập trung lớn nhất, với lịch sử lâu dài và ổn định nhất sẽ được hưởng lợi. Tuy nhiên, luận điểm đó đã không thành hiện thực, thị phần của DAI vẫn đang ở mức thấp và chưa thấy tăng trưởng.
Cách Maker khiến DAI trở nên hấp dẫn
Chia sẻ lợi nhuận với holder DAI
Thông thường, vì lý do tài chính hoặc quy định pháp lý, các nhà phát hành stablecoin tập trung phải giữ lại hay nội hóa phần lợi nhuận có được thay vì chia sẻ nó với những người nắm giữ. Ngược lại, Maker sẵn lòng chia sẻ lợi nhuận của mình với holder DAI.
Gần đây, Maker đã tăng DSR lên 3,19%. Mô-đun DSR hoạt động giống như một tài khoản tiết kiệm của ngân hàng. Bất kỳ người nào nắm giữ stablecoin DAI cũng có thể gửi tiền vào DSR để kiếm một phần lợi suất mà Maker tạo ra từ hoạt động kinh doanh của giao thức.
Sự gia tăng về lượng tiền gửi trong DSR gần đây cho thấy nhu cầu để kiếm lãi suất on-chain với DAI đang rất tích cực. Tính đến 24/07, số lượng DAI trong DSR đã tăng gấp 3 lần lên 300 triệu đô la chỉ trong vòng hơn một tháng.
Spark Protocol và sDAI
Spark Protocol là sản phẩm lending mới do MakerDAO phát triển, ra mắt phiên bản đầu tiên là Spark Lend. Mục tiêu của nó là mở rộng thị trường và tăng hiệu quả sử dụng của stablecoin DAI, hay theo lời nhà sáng lập Maker là Rune Christensen “hồi sức DAI trên đường đua stablecoin”.
Spark Lend kết nối trực tiếp với chương trình D3M để cung cấp khả năng vay DAI với lãi suất cố định 1,11% hằng năm, không bị ảnh hưởng bởi tỷ suất sử dụng vốn. Token sDAI mang lãi từ cơ chế DAI Saving Rate cũng được giới thiệu.
Dự án kỳ vọng sẽ gia tăng việc sử dụng DAI trong lĩnh vực tài chính phi tập trung DeFi. Sự thành công ban đầu được thể hiện qua con số TVL (tổng giá trị tài sản bị khóa của một giao thức DeFi) tăng lên gần 450 triệu USD và hơn 200 triệu USD đang được cho vay kể từ khi ra mắt vào tháng 05/2023.
Dù chưa chiếm được thị phần lớn nhưng so với các stablecoin tập trung khác, DAI đã chứng minh được tính minh bạch khi không phải đối mặt với hàng loạt FUD. Ngoài ra, DAI đang “chiếm ngôi vương” trong phân khúc stablecoin phi tập trung. Stablecoin DAI đang là lựa chọn an toàn để nhà đầu tư phân bổ vốn bên cạnh những cái tên “lão làng” khác. Tôi sẽ kết thúc bài viết DAI là gì của mình tại đây.
Trần Đăng Khoa
Tài liệu tham khảo:
- The Maker Protocol: MakerDAO’s Multi-Collateral Dai (MCD) System
https://makerdao.com/en/whitepaper#abstract
Bài viết liên quan:
- Tổng hợp về stablecoin và top 5 stablecoin lớn nhất hiện nay
- BUSD: Quá khứ huy hoàng, tương lai chưa xác định
- 9 điều cần biết về Ethereum (ETH) trước khi đầu tư
